Af en toe wordt de AGF-sector opgeschrikt door ongenuanceerde verhalen over residuen. Ook binnen de AGF-sector is er aandacht voor residu op producten en wordt het gebruikt als selectiecriterium voor leveranciers. Een actuele discussie is de vraag of een combinatie van resten van gewasbeschermingsmiddelen een ander effect kan hebben dan de individuele residuen afzonderlijk. Het Ctgb is van mening dat er voor de consument geen risico’s zijn aan het geconstateerde gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
Het Ctgb heeft een heldere procedure van de beoordeling van de werkzame stoffen. Het gaat daarbij zowel om de beoordeling van risico’s van individuele middelen als om beoordeling van de risico’s van het gebruik van meerdere middelen op eenzelfde gewas, of het consumeren van verschillende gewassen met ieder hun eigen residuen.
Beoordeling individueel middel
Voordat een gewasbeschermingsmiddel wordt toegelaten, beoordeelt het Ctgb aan de hand van Europese criteria of het middel en de werkzame stof daarin, veilig zijn voor mens, dier en milieu. Voor de veiligheid van de consument wordt gekeken naar de ADI ofwel de ‘acceptable daily intake’.
Uiteraard wordt van iedere werkzame stof het maximale residugehalte (MRL) gemeten, dat bij een bepaalde toepassing van de stof op het gewas mag achterblijven. De som van de MRL’s op de verschillende producten mag de ADI niet overschrijden. Dit wordt berekend aan de hand van een model met een standaard dieet. Door deze werkwijze leveren eventuele resten van gewasbeschermingsmiddelen óp of ín levensmiddelen geen gevaar op. Op de site van de NVWA staan voor alle gewassen gevonden meetwaarden.
Beoordeling combinaties van residuen
Natuurlijk kan er op verschillende manieren een gecombineerde blootstelling aan residuen plaatsvinden. Zo kan één middel meerdere werkzame stoffen bevatten. Daarnaast kunnen er binnen een teelt meerdere ziektes of plagen voorkomen die met verschillende middelen moeten worden behandeld. Theoretisch zou het kunnen zijn dat de verschillende middelen werkzame stoffen bevatten, met een vergelijkbaar werkingsmechanisme dat vergelijkbare schadelijke effecten kan veroorzaken. De ervaring leert dat het extra risico van gecombineerde blootstelling zeer gering is. Het effect van de cumulatie zal dan ook voor het overgrote deel binnen de bestaande veiligheidsmarges vallen. Hierbij kan opgemerkt worden dat meetgegevens uit de praktijk uitwijzen dat residuniveaus vaak erg laag zijn en ver onder de MRL’s liggen.
Effecten voorspellen
Er is nog geen goede methode om alle potentiële combinaties door te rekenen, omdat bijvoorbeeld in de teelt gehanteerde spuitschema’s niet bekend zijn. Dit geldt overigens zowel voor de middelen die gebruikt worden in de gangbare teelt als in de biologische teelt.
Met de ontwikkelingen in de wetenschap zal het steeds beter mogelijk worden, meer te zeggen over residuen. Het Ctgb dringt er in Europa op aan modellen te ontwikkelen die eventuele effecten van combinaties van residuen beter voorspellen en werkt hier ook actief aan mee. De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) is momenteel bezig met het opstellen van Cumulative Assessment Groups van stoffen die naar verwachting dezelfde toxicologische effecten delen, het schrijven van een wetenschappelijk verantwoord beoordelingskader en het ontwikkelen van een software tool voor het uitvoeren van dergelijke blootstellingsevaluaties.
Een wetenschappelijke commissie van diezelfde voedselveiligheidsautoriteit EFSA concludeerde in 2008 op basis van de beschikbare informatie dat er weinig aanwijzingen zijn dat blootstelling aan mengsels van gewasbeschermingsmiddelen een groter risico oplevert, dan dezelfde blootstelling aan de individuele componenten.
Bron: Ctgb
In CHAIN Magazine van december 2017 staat een uitgebreid achtergrondartikel over hoe en wat met betrekking tot residu.